Partnerstwo polsko-niemieckie

Natalia Krasowska
Trenerka, edukatorka międzykulturowa, koordynatorka programu Service-Learning
w Saksonii

• Skala budowy zespołu z uwzględnieniem różnic kulturowych (PDF)

Głowa lekko opuszczona, brwi zmarszczone i ręce spocone. Ulrike czuje się nieswojo, ponieważ za moment po raz pierwszy spotka się z nową partnerką wymiany z Polski. Wchodzi do małej, przytulnie urządzonej salki w szkole, która ma zostać jej szkołą partnerską. Ku wielkiemu zaskoczeniu salka przypomina raczej kafejkę z obrazami na ścianach, drewnianymi meblami, soczysto zielonym rzędem kwiatów na parapecie, zapachem kawy i świeżych truskawek. Nowa koleżanka wstaje z kanapy i z szerokim uśmiechem wyciąga do niej rękę na powitanie. Ulrike w ciągu kilku sekund zapomina o wszystkich obawach, które towarzyszyły jej od pięciu tygodni, odkąd ustaliła z Mają termin spotkania przygotowawczego do wspólnego projektu wymiany polsko-niemieckiej.

Podany przykład jest odzwierciedleniem różnorodności, jaką spotykamy na każdym spotkaniu polsko-niemieckim. Maja pracuje w małej szkole z przytulnymi salkami i szałwią rosnącą w ogródku szkolnym, w której nie miała nigdy styczności z uczennicami i uczniami z innego kraju, gdzie temat religii albo nie jest poruszany, albo koncentruje się wokół wyznania rzymskokatolickiego. Ulrike od ponad 10 lat uczy w dużej szkole o rozbudowanych strukturach organizacyjnych, w której obecne są cztery różne wyznania, zaś połowa uczennic i uczniów to obcokrajowcy.

Różnorodność wpisana jest w międzynarodową wymianę młodzieży. Poprzez niepowtarzalność każdej uczestniczki i każdego uczestnika spotkania jest ona zawsze obecna. Podczas organizowania projektów wymiany młodzieży ogromne znaczenie ma uwzględnienie różnych aspektów różnorodności, takich jak religia, kultura, pochodzenie etniczne czy doświadczenie migracji albo uchodźstwa. Dobrym rozwiązaniem jest wspólne planowanie spotkania w międzynarodowym teamie. Pomoże ono lepiej poznać potrzeby młodzieży z obu grup partnerskich i uwzględnić je w projekcie.

Różnorodność w zespole organizacyjnym może przejawiać się w odkrywaniu potencjałów poszczególnych jego członków, które można wykorzystać podczas wspólnego planowania i przygotowywania projektów wymiany młodzieży. Takie podejście może przyczynić się do podniesienia ich jakości, zarówno pod względem organizacyjnym, jak i metodycznym.

Na przykład każda członkini i każdy członek teamu spisuje po jednej stronie dużej kartki swoje mocne strony, zainteresowania i aktywności (np. potrafię wzbudzić entuzjazm w grupie i zmotywować ją do działania, jestem ekspertką w dziedzinie mediów społecznościowych, jeżdżę konno), a po drugiej swoje słabości i niechętnie wykonywane czynności (np. spóźniam się, jestem wybuchowa w sytuacjach konfliktowych, nie lubię gotować). Te kartki – świadectwa szczerości – kładziemy obok harmonogramu zadań do wykonania podczas organizacji projektu i ustalamy wspólnie, jakie kompetencje i umiejętności można dopasować do danego działania lub punktu programu. Zadanie to wymaga otwartości, nieskrępowania i konstruktywnego radzenia sobie z krytyką.

Wiele partnerstw myśli w kategorii gospodarz-gość, którzy w oficjalnych tekstach lub wnioskach o dofinansowanie mają odmienne obowiązki.¹ Aby uniknąć nieporozumień oraz sytuacji, w której podział obowiązków jest nierówny, warto ustalić z góry terminy spotkań przygotowawczych i telekonferencji, formy komunikacji² i struktury organizacyjne. Najłatwiej na samym początku oraz po każdej zmianie personalnej w zespole organizacyjnym szczegółowo uzgodnić pedagogiczne cele współpracy.³ Wówczas unikniemy przed każdą kolejną wymianą żmudnych dyskusji o tym, co powinno się znaleźć w programie, jakie metody są ciekawe, itd.

W kontekście partnerstwa polsko-niemieckiego konieczne jest przyjrzenie się poniższym aspektom:

• umowie zawartej między partnerami, która w formie tekstu, rysunku, mapy, plakatu itp. daje obu stronom jasne wyobrażenie o różnicach i podobieństwach między uczestniczkami i uczestnikami oraz instytucjami partnerskimi (początkowo można skupić się na jednym aspekcie np. stylach pedagogicznych);
• liście wytycznych gwarantującej zasady działania w odniesieniu do kluczowych kwestii, które każde z partnerstw spisuje indywidualnie, np.:
  • Jak poradzić sobie z różnym podejściem do „czasu wolnego” w naszym programie?
  • Jak przygotować i przeprowadzić podsumowanie projektu wymiany, aby wszyscy uczestnicy wzięli w nim aktywny udział (a nie tylko ci najaktywniejsi)?
  • Co dokładnie znaczy dla nas bycie punktualnym na wymianie?
  • Co robimy w sytuacjach, gdy w zespole prowadzącym lub grupie uczestników trafią na siebie skrajne wartości, np. część grupy chce w niedzielę uczestniczyć w mszy świętej, a pozostała jej część nie zgadza się z dopasowywaniem programu do praktyk religijnych?
• autentycznej otwartości na inność, która sprawia, że kontakt z ludźmi, którzy różnią się między sobą, przynosi radość, fascynuje i wzbogaca;
• gotowości do podejmowania nowych wyzwań, ponieważ współpraca w zespole międzynarodowym i prowadzenie projektów jest za każdym razem nową i nieprzewidywalną przygodą;
• poczuciu humoru, czyli podejściu do możliwych konfliktów z uśmiechem i dystansem;
• myśleniu w kategorii „my”, czyli traktowaniu projektu wymiany polsko-niemieckiej jako wspólnego dzieła.

• 1 Wnioskodawcy ubiegają się wprawdzie o dotację na wspólny projekt, jednak w zależności od kraju, w którym grupa jest zakwaterowana, mówimy o gospodarzu lub gościu. A zatem pojęcia „gospodarz” i „gość” są uproszczeniem języka formalnego i odnoszą się do strony organizującej zakwaterowanie oraz strony organizującej podróż.
• 2 Zob. K.-O. Tietze, F. Schulz von Thun: Kollegiale Beratung: Problemlösungen gemeinsam entwickeln, 2003.
• 3 Zob. F. Bonkowski: Team Building: 44 Aktionen, die verbinden, 2009.