Zapoznanie i integracja grupy

Natalia Krasowska
Trenerka, edukatorka międzykulturowa, koordynatorka programu Service-Learning
w Saksonii

• Mój herb (PDF)

Wyobraźmy sobie skalę od zera do dziesięciu, a pod skalą pytanie: Czy znane są mi metody na zapoznanie i integrację grupy międzynarodowej? Odpowiadam: Znam mnóstwo zabaw integracyjnych, dlatego zaznaczam na skali dziesięć punktów. Poniżej kolejna skala z pytaniem: Czy przy wyborze metod zwracam uwagę na różnorodność w grupie? Pytanie mnie zaskoczyło i nie wiem, co odpowiedzieć. Zaznaczam na skali czwórkę, choć powinna być trójka, może nawet dwójka. Czasem stojąc przed grupą szybko zmieniam zabawę na inną. Dziecko poruszające się na wózku inwalidzkim nie może brać udziału w zabawie „Miotło stój”¹. Nie dojedzie szybko do środka koła, aby złapać miotłę, bo jego ręce zajęte są obsługą wózka.

Najpopularniejszy początek spotkania to taki, który jest szybki, głośny i śmieszny. Metody polegające na wyliczeniu jak największej liczby imion, rzucaniu piłki wysokim łukiem, bieganie po sali z bingo, malowaniu jak najśmieszniejszych portretów sprawiają bez wątpienia dużo frajdy – ale tylko dzieciom zdrowym, sprawnym fizycznie, pewnym siebie i ekstrawertycznym. Celem powinno być zbliżenie wszystkich osób do siebie, przełamanie pierwszych lodów i zastąpienia niepewności radością.²

W pierwszej fazie spotkania dostrzegamy różnorodność, która jest widoczna. Cechy zewnętrzne są sygnałami, które najszybciej interpretujemy u innych. Mamy zatem w grupie jedną dziewczynkę w sukience, inną w butach do gry w piłkę nożną, chłopca z pomalowanymi paznokciami, innego przebranego za spidermana, dziewczynkę w hidżabie, ciemnoskóre bliźniaki i kilka innych osób. Różnorodność jest jednak kompleksowa i nie ogranicza się do wyglądu zewnętrznego czy namacalnych symboli. Na początku trudno rozpoznać różnorodność w formie np. uczuć towarzyszących młodym ludziom, ich chorób, niepełnosprawności czy trosk, które przywieźli z domu.

Osoba pełniąca funkcję pedagogiczną na wymianie ma za zadanie uświadomić uczestniczkom i uczestnikom, że różnorodność jest naturalna.³ Kluczowa jest tutaj umiejętność autorefleksji odnośnie formy przeprowadzenia fazy zapoznawczej, a pomocą może służyć praktyczny „dekalog startu wymiany”:

1. Przed wymianą zapoznaj się z imionami wszystkich osób⁴ w niej uczestniczących⁵ (zob. też „Sytuacja kobiet i mężczyzn”). Wymowa imion może być na miejscu dużym wyzwaniem, a doświadczenie pokazuje, że w polsko-niemieckich projektach uczestniczą dzieci różnego pochodzenia etnicznego i językowego. Znajomość imion świadczy o zainteresowaniu innymi kulturami i honorowaniu różnorodności.
2. Zwróć uwagę na język, którym się posługujesz prowadząc zabawy i przekazując grupie informacje o programie i zakwaterowaniu. Zastanów się, czy kogoś nie wykluczasz albo nie pogłębiasz stereotypów, np. „Podzielimy się teraz na grupę dzieci polskich i dzieci niemieckich”, „Wymianę zaczniemy od wspólnego posiłku, proszę trzy chętne dziewczynki, aby poszły do kuchni pokroić ciasto”, „Kto zamówił wyżywienie wegetariańskie, a kto normalne?”
3. Przysmaki regionalne są zawsze interesującym doświadczeniem. Ale czy serwowanie dań regionalnych zmęczonym i głodnym dzieciom po kilkunastogodzinnej podróży autobusem jest naprawdę dobrym pomysłem? A zatem żurek i bigos do spróbowania można podać po kilku dniach spotkania, a zaraz po przyjeździe zdecydowanie lepiej sprawdzą się „pewniaki”, typu naleśniki lub makaron.
4. Start powinien być przyjemny i atrakcyjny dla wszystkich. Przeskakiwanie przez linę przy jednoczesnym wymienianiu imion nie jest nudne i gwarantuje ciekawe zdjęcia pamiątkowe, ale osoby na wózku, mało sprawne fizycznie lub nieśmiałe zostaną pominięte. Przyjemny start charakteryzuje przemyślana kompozycja metod⁶.
5. Przeanalizuj wspólnie ze szkołą partnerską, jakie osoby biorą udział w projekcie i na co należy zwrócić szczególną uwagę, aby powitać je wszystkie na spotkaniu i uwzględnić ich potrzeby przy wyborze metod.
6. Pamiętaj o sferze prywatnej. W pierwszych godzinach wspólnego spotkania lepiej zrezygnować z zabaw, w których konieczny jest kontakt fizyczny. Budowanie taczek, stawanie na krzesłach i zamienianie się miejscami może być zabawne tylko pod warunkiem, że znamy dobrze grupę i jesteśmy pewni oczekiwanego efektu.
7. Wieczorki mające na celu powitanie w duchu danego kraju najczęściej pogłębiają stereotypy zamiast je niwelować, np. typowo polski taniec znany tylko w grupach tańca ludowego, plakaty z Oktoberfestu itd. Zamiast tego zorganizujmy dla młodych ludzi zajęcia, które odzwierciedlają ich prawdziwe zainteresowania i bliskie im tematy, np. ulubione dyscypliny sportowe.
8. Stosuj duże symbole zamiast tekstu. Program i większość najważniejszych informacji na początek można narysować lub namalować w formie symboli, które będą zrozumiałe dla wszystkich⁷. Słowo „obiad” zastępujemy symbolem talerza, słowo „sprzątanie” symbolem miotły lub wiaderka, itd.⁸

• 1 Zob. S. Hauff, K. Hülsmann, N. Krasowska, H.-M. Liedtke, J. M. Rösch, K. Waiditschka: W tej zabawie jest metoda! Podręcznik dla praktyków polsko-niemieckiej wymiany młodzieży (PDF), PNWM, Warszawa/Poczdam 2018, str. 47.
• 2 Zob. E. Kędzior-Niczyporuk (red): O metodzie KLANZY, 2010.
• 3 Zob. O. N. Sandu, N. Lyamouri-Bajja: T-KIT 4. Intercultural learning (PDF), Rada Europy, Komisja Europejska, Strasburg 2018.
• 4 Zob. R. Portmann: Die 50 besten Spiele für mehr Genderkompetenz, Don Bosco Verlag, 2015.
• 5 Strona internetowa Równość płci.
• 6 Zob. strona internetowa poświęcona edukacji antyrasistowskiej (w j. niemieckim).
• 7 bikablo® 1. Visuelles Wörterbuch, Neuland.
• 8 S. Tetzchner, H. Martinsen: Wprowadzenie do wspomagających i alternatywnych sposobów porozumiewania się, Warszawa 2002, str. 7.