Ewaluacja współpracy

Agnieszka Szczepanik
Coach i trenerka międzykulturowa
Stowarzyszenie Jeden Świat – SCI Polska

Międzynarodowa wymiana młodzieży to suma przygotowań do projektu, wspólne spotkanie oraz refleksje, a także doświadczenia w trakcie jego trwania i po zakończeniu, którymi młodzi ludzie oraz organizatorki i organizatorzy mogą dzielić się między sobą i z innymi. Wychodząc z tego założenia, dużo prościej jest planować wszystkie elementy potrzebne do realizacji projektu, łącznie z ewaluacją, na każdym etapie jego trwania. Dzięki temu można uzyskać obraz całości, co podwyższa szanse na efektywne wykorzystanie wniosków płynących z ewaluacji także w perspektywie długoterminowej.

Częścią tego procesu jest kontakt po zakończeniu projektu, co w dobie Skype’a, WhatsAppa, Instagrama, Snapchat, itp. wydaje się być proste. Niestety, po powrocie z wymiany sprawy dnia codziennego szybko doganiają młodzież i kadrę, co utrudnia znalezienie czasu na podtrzymywanie kontaktów. Wcześniejsze założenie wspólnej grupy na Facebooku, zachęcanie do planowania indywidualnych odwiedzin (także rodziców) oraz zbieranie pomysłów na kolejny projekt może ułatwić utrzymanie relacji po wymianie. Pomocne jest zapisanie wyników (PDF) takich dyskusji, umożliwiające kontynuację pracy nad rewizytą czy nowym wspólnym projektem.

Dobrym pomysłem jest też wspólna praca nad prezentacją wyników projektu. Bez względu na to, co ma nim być: film, przedstawienie, zbiór wierszy, gry językowe, czy samo międzykulturowe poznanie się lub integracja, to dla każdego młodego człowieka inne elementy wymiany będą istotne i gdzie indziej będzie stawiał akcent. Ktoś może zwrócić uwagę na odmienne relacje między młodzieżą a opiekunami – w Niemczech mniej formalne niż w Polsce, a ktoś inny na przykład na to, że w Niemczech jest więcej udogodnień dla osób z niepełnosprawnościami. To są ważne spostrzeżenia, które zmieniają obraz rzeczywistości. Ich właściwe omówienie po powrocie oraz umożliwienie młodzieży opowiadania o nich, wspiera proces uświadamiania sobie, co zyskali, czego się nauczyli w kontekście siebie samych, innej kultury (może nawet kultur) oraz jakie mają pytania. Oni też wiedzą najlepiej, jak dotrzeć z informacją do swoich rówieśników, którzy jeszcze nie wzięli udziału w wymianie. Można wykorzystać Storytelling czy Instastories, wspierając każdą osobę z uwagi na jej indywidualne cechy: nieśmiałość, niepełnosprawność, brak wiedzy czy umiejętności.

Elementem ewaluacji jest także przeprowadzenie spotkania podsumowującego po powrocie z wymiany – dla każdej z grup narodowych osobno. Można ubiegać się o dofinansowanie takiego spotkania ze środków PNWM, pamiętając o przygotowaniu miejsca spotkania, zakwaterowania i dojazdu tak, by zadbać o potrzeby wszystkich osób. Wnioski ze spotkań jednonarodowych można omówić w ramach rozmowy ewaluacyjnej z grupą z drugiego kraju na przykład na Skypie, w formie rozmowy lub czatu, w zależności od możliwości osób w grupie. Pozwoli to przyjrzeć się wspólnie temu, jakie znaczenie miał projekt dla każdej osoby, czego mogła się dowiedzieć, nauczyć oraz jak postrzega międzynarodową grupę i inną kulturę. To także dobry moment na spojrzenie z szerszej perspektywy na to, czy cele spotkania zostały osiągnięte również na poziomie instytucjonalnym lub lokalnym (jak projekt został odebrany, jakie były komentarze w mediach, jak wyglądała komunikacja wewnątrz grupy, jakie pojawiły się trudności, czy i jak zostały pokonane, co działało, a co trzeba poprawić następnym razem, czym można się chwalić). Wnioski z rozmowy można potem wykorzystać do planowania rewizyty. Pomogą one wyeliminować błędy, wprowadzić inne czy dodatkowe formy pracy, zaplanować większe dzielenie się odpowiedzialnością z młodzieżą, położyć akcent na te elementy programu, które w opinii uczestniczek i uczestników były najbardziej rozwijające.

Przyglądając się wynikom ewaluacji oraz efektom burzy mózgów nad planowaniem nowego projektu, warto spojrzeć na nie z dwóch perspektyw: kontynuacji i różnorodności. Można zastanowić się nad tym, czy pracować dalej z tą samą grupą młodzieży, ale nad innym tematem, który wypłynął podczas ewaluacji, czy też kontynuować temat, ale z inną grupą i w inny sposób? Kombinacji jest wiele i dobrze jest je wszystkie spisać, a następnie wybrać taką, która uwzględnia wyniki ewaluacji oraz potrzeby młodzieży i instytucji.

Ważnym jest również, by organizatorki i organizatorzy projektów odpowiedzieli sobie na pytanie, czy i w jakim zakresie chcą się w kolejnym roku zaangażować w wymianę. Ocena indywidualna tego, co wkładam i dostaję oraz ile mam energii na kolejne działanie, rzutuje na jakość współpracy i motywację do jej kontynuowania. Przekazanie pałeczki innej osobie też może być elementem budującym jakość i różnorodność, bo wnosi do projektu nowe kompetencje i świeże spojrzenie.